Kenny Belaey: freewheelend kunstenaar in de dop

Trialbike legende Kenny Belaey creëert kunst met de fiets

De kruisbestuiving tussen beeldende kunst en sport is veelzijdiger dan je op het eerste zicht zou vermoeden. De atletische Discobulus uit de Romeinse oudheid, de paardenrennen van Edouard Manet, de fascinatie van de Italiaanse futuristen voor snelheid en dichter bij huis zijn Sam Dillemans’ boksers slechts enkele voorbeelden. Topsporters die zich aan kunst wagen, zijn daarentegen dun gezaaid. Maar mountainbiker Kenny Belaey (37) was altijd al een buitenbeentje.

De meest technische der fietssporten, zo wordt Belaey’s discipline, de trialbike ook wel genoemd. Met adembenemende precisie werken de deelnemers hierin een aartsmoeilijk parcours van obstakels af, zonder dat de voeten de grond mogen raken. Wie de negenvoudige wereldkampioen ooit live aan het werk zag, weet meteen waarom hij al meer dan 25 jaar als evenwichtskunstenaar door het leven gaat. Nu heeft de Oost-Vlaming zich ook echt op de kunst gestort.

Van 1912 in Stockholm tot en met Londen in 1948 waren kunstcompetities een vast onderdeel van de moderne Olympische Spelen. Maar ook toen waren er weinig Olympiërs die sport en kunst combineerden. Hoe werd jij gebeten door de kunstmicrobe?
Kenny Belaey: “Ik weet het niet! (lacht). Eigenlijk heb ik altijd iets willen creëren met de fiets meer dan het idee dan kunstenaar te willen worden. In die zin is mijn interesse eerder gebaseerd op de techniek zelf. Al 15 jaar vroeg ik me af ‘wat gebeurt er als ik een groot doek op de grond leg en ik rijd daar over met mijne velo?”

Eigenlijk combineer je al heel jouw sportieve leven performance (trialbike shows), mediaprojecten en competitie. Toch had je nog een zetje nodig om aan de slag te gaan met een artistiek project?
Belaey: “Klopt. Voor mijn eigen mountainbikefestival was ik een tijdje terug in Bentonville, Arkansas. Daar leerde ik curator Lieven Bertels kennen die daar zit als directeur voor The Momentary, een vernieuwende ruimte voor moderne kunst en performance. Toen ik hem vertelde over mijn idee was hij tot mijn grote verbazing heel enthousiast! Achteraf stuurde hij me plots een berichtje ‘Kenny, dat is een topidee. Daar moet je toch iets mee doen.’ Als een ervaren festivaldirecteur en curator zegt dat hij er graten in zag, groeide de overtuiging dat ik het moest proberen.”

Ondertussen zijn we de probeerfase gepasseerd. De goesting om te creëren heeft je ook in de voorbije ‘blijf in uw kot’ maanden voortgestuwd.
Belaey: “Na de toffe commentaar die ik kreeg op mijn eerste werk, ook van Lieven trouwens ontdekte ik vooral hoe leuk het was om te doen. Al snel kwam ik erachter dat ik hier echt mijn ei in kwijt kon. Ten eerste doe het graag en ik kan er een verhaal in kwijt. Mijn fotoprojecten van over de hele wereld, contact met de natuur, winst en verlies, dat alles wil ik vertalen naar canvas. Het zal altijd een verhaal hebben, met alles wat ik gezien en gedaan heb kan ik de rest van mijn leven werken maken. Eigenlijk voelt het een beetje aan als gitaar leren spelen waar je meer mogelijkheden ontdekt naarmate je meer akkoorden beheerst. Zo heb ik voor een werk in opdracht van de UCI (red. Internationale wielerfederatie) met modelling paste geëxperimenteerd waardoor je onder een bepaalde bandenspanning een structuur krijgt die lijkt op een berglandschap vanuit de lucht. Telkens nieuwe technieken proberen is zeker een kick. Onlangs begon ik met fijne lijnen te werken door rechtstreeks met verf op mijn velgen -dus zonder band- te schilderen.”

Als topsporter haspel je dagelijks nog heel wat uren conditietraining en specifieke fietstrainingen af. Hoe valt dat te rijmen met het ontluikende kunstenaarsbestaan?
Belaey: “Het beproefde recept van menig artiest hé: whisky, sigaretten, koffie en de inspiratie van de nachtelijke stilte… Da’s een grapje hoor! Nee, het proces zelf is behoorlijk arbeidsintensief waardoor ik niet dagelijks kan schilderen. Als ik een ingeving heb, trek ik naar mijn studio die ik hiervoor heb ingericht en dan vlieg ik er in.”

Jouw werken zijn erg abstract op dit moment, heb je qua stijl bepaalde voorbeelden?
Belaey: “Ik heb zeker geen specifieke opleiding genoten en ik ga ook niet beweren dat ik bij elke buitenlandse reis steevast de musea afdweilde. Een goede vriend van mij, Floris Vandelanotte, was altijd al bezig met beeldende kunst wat me erg interesseerde. Zelfs in mijn eigen vak, in het fietsen ben ik niet maniakaal bezig met de nieuwste technologie of trends. In de kunst is dat niet anders. Ik doe het omdat ik het graag doe en maak wat ik zelf mooi vind. Zo heb ik de afgelopen twee jaar wel meer musea bezocht en kunstdocumentaires bekeken. Gerhard Richter fascineert me bijvoorbeeld mateloos. Ook omwille van de niet-alledaagse instrumenten die hij gebruikt zoals zijn fameuze metalen lat. Dat triggerde mij; je hoeft niet per sé met een penseel te hanteren. Jouw instrument kan zijn wat je maar wil. Ondertussen heb ik ook al veel gezien van Arne Quinze. Zo leerde ik dat veel van zijn werken met waren opgevallen zonder dat ik wist dat ze van hem waren. Ik heb me verdiept in zijn methodes en zoals overal hoef je nu alleen maar een kunstenaar te volgen op Instagram om te ontdekken waar zij hun inspiratie vandaan halen, hoe zij naar de wereld kijken. Dat vind ik heel boeiend omdat er letterlijk een heel nieuwe wereld voor mij opengaat. Net als in de sport ga ik er ook helemaal voor als ik me ergens op toeleg.”

Sommige kunstenaars hangen net een waas van mysterie op rond hun creatieproces terwijl je zelf toont hoe jouw werken tot stand komen. Dat stukje performance ligt eigenlijk in het verlengde van wat je doet tijdens trialbike shows.
Belaey: “Eén ding is zeker: een kunstwerk zie je graag of je ziet het niet graag. Of je het nu hebt gemaakt op de maan of in je onderbroek maakt allemaal niks uit! Het moet gewoon goed zijn. Voor mezelf is het belangrijk dat mensen geloven dat mijn werken met de fiets gemaakt zijn. Iemand uit de mountainbike-of trialbikescène gaat er zich onmiddellijk een beeld bij vormen hoe dat proces zou kunnen verlopen. Wie gepassioneerd is door kunst zal het niet geloven of kan zich daar echter niets bij voorstellen. Daarom vind ik het belangrijk om te tonen hoe een werk tot stand komt. Een andere haha moment kreeg ik toen ik kennismaakte met de heel dynamische technieken van de Canadees Callen Shaub die door middel van een ronddraaiend fietswiel zijn canvas laat roteren. Het vreemde is dat ik ’s nachts droomde over hoe ik met mijn fiets een canvas zou kunnen laten bewegen…Diezelfde dag vond ik op Youtube spectaculair werk van Shaub waarvoor hij precies dezelfde techniek gebruikte! Dat was enigszins teleurstellend maar niettemin heb ik contact gezocht met hem en hij gaf me wel wat interessante tips.”

Niemand kijkt er van op dat acteurs gaan regisseren of modellen zelf achter de camera gaan staan maar weinig sportmensen zijn zo bezig met foto- of videoprojecten als jijzelf. Zo heb je eerst als onderwerp met fotografen en videomakers samengewerkt, ondertussen sta je al lang mee in voor de productie. Heeft dat jouw feeling voor het visuele mee vorm gegeven?
Belaey: “Zeker en vast. Het buikgevoel dat ik heb ontwikkeld helpt me ook naar kunstwerken te kijken of producties te beoordelen. Ik heb nooit een opleiding foto of video gevolgd maar het geeft me wel een soort van radar om te beslissen of iets klopt of niet. Dat heeft me ook het vertrouwen gegeven om met mijn werken naar buiten te komen.”

Tegenover de klassieke sporten zoals voetbal of wielrennen is er in disciplines als skate en surf een veel grotere affiniteit met kunst en design. Blijkbaar passen die jonge, extreme sporten goed bij vrijbuiters en rebellen die veel kunstenaars ook zijn. Hoe zit dat in jouw sport?
Belaey: “Onbewust heeft het artistieke toch altijd in gezeten bij mij. Toen ze mij op de top van mijn carrière artiest noemde, stond ik op mijn achterpoten omdat ik mezelf louter en alleen als sportman zag. En nu ben ik uit eigen beweging artiest! (glimlacht) Voortschrijdend inzicht zeker?”

Had je als kind iets met tekenen of plastische opvoeding?
Belaey: “Totaal niet nee! Mijn drijfveer is in de eerste plaats ook gelinkt aan het vakmanschap dat schuilt gaat achter een werk. Meer dan uren in bewondering te staan, vraag ik me af hoe zijn tot dit resultaat gekomen? Hoe dik breng je die verf aan, hoeveel lagen, de volgorde van de kleuren die je gebruikt … Dat boeit me mateloos en die praktische kant, voor gebrek aan een betere term ‘het knutselen’ dat heb ik wel altijd gehad. Een eigen evenement organiseren, een nieuw project dat nog nooit is gedaan, dat geeft een beetje diezelfde beleving. Dan begin je ook van een leeg canvas. Alleen komen de resultaten als kunstenaar sneller dan een multisport liveshow zoals ‘Pedal to the medal’ in elkaar steken.”

Als sportman ben je altijd heel gefocust op bepaalde doelen, een beetje kort door de bocht misschien maar het draait in topsport vooral over input en output: trainingsschema’s, meten is weten. Terwijl kunst veel minder tastbaar is en ook gaat over loslaten.
Belaey: “Of net niet. In mijn sport kan je 100.000 euro spenderen aan een waanzinnig videoproject en heel even gaat dat de wereld rond. Mijn video Balance was overal te zien en ik word er nog steeds over aangesproken maar stel dat internet of Youtube volledig crasht dan is die ervaring uitgewist. Dan vind ik dat je met kunst wel iets kan vereeuwigen. Het is analoog en zal er over 100 jaar nog zijn. Precies dàt vind ik de max. Ook het radicale van kunst spreekt me aan. Vind jij wat ik heb gemaakt spuuglelijk? Oké dan, pintje? Vind je het mooi? Super, merci. Eigenlijk is dat wel bevrijden en het feit dat ik in kunst een medium ook heb gevonden om mijn ervaringen door te trekken als ik de topsport vaarwel zal zeggen. ”

Zie je jezelf het maakproces ooit publiek opvoeren als performance?
Belaey: “Een Amerikaanse galerij heeft me dat al gevraagd maar dat voelt nu nog een beetje te pril aan. Wellicht kom het er ooit van. Ook Art Basel in Miami staat wel open voor streetart. Dat prikkelt zeker en ik zou het een hele eer vinden. Sportief wil ik nog één keer schitteren op het WK trialbike waar ik graag wil afsluiten met een medaille. Als kunstenaar is een eigen expositie mijn grote droom, al ben ik ook realistisch. Op dit moment ben ik nog een groentje en ik moet nog enkele jaren groeien om dat niveau te halen.”

Je had het daarnet over streetart, die link is snel gelegd met een sport die de UCI promoot onder de paraplu van de ‘urban games’. Heb je iets met dat soort werk?
Belaey: “Eigenlijk niet. Ten minste niet met graffiti, een kunstenaar als KAWS leunt daar weliswaar bij aan en die vind ik echt super. Zoals je zelf aangaf, leeft kunst veel meer in de boardsporten. KAWS heeft zich ook ontwikkeld van skater tot tagger en heeft nu een heel eigen stijl die zowel commercieel werk als beeldende kunst met elkaar verzoent. Om nog even terug te komen op Gerhard Richter. Wat me enorm aansprak in zijn verhaal is dat hij zelf eerst fotograaf was, heeft veel van de wereld gezien waardoor hij veel inspiratie opdeed voor zijn kunst.”

Artwork: "Rainbow Gold" by Kenny Belaey, credit Mad Media

Artwork detail: "Rainbow Gold" by Kenny Belaey, credit Mad Media

DOWNLOADABLE CONTENT

Journalists can contact us with specific photo requests.

Tom Jacobs

Press officer

Kenny Belaey: freewheelend kunstenaar in de dop

Tom Jacobs

Over Kenny Belaey

Neem contact op met